معماری در جهان اسلام یکی از بزرگترین جلوه‌های ظهور یک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار می‌رود. از لحاظ تاریخی معماری اولین هنری بشمار می‌آید که توانست خود را با مفاهیم اسلامی سازگار نموده، از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. معماری اسلامی بعنوان یکی از موفق‌ترین شیوه‌های معماری در تاریخ معماری جهان قابل بازشناسی است. حرم امام رضا مجموعه‌ای است با کانونِ آرامگاهِ هشتمین امام شیعیان، علی‌الرضا که مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه،، موزه‌ها وغیره را دربرمی‌گیرد. بزرگترین مسجد جهان در اندازه (۲۵۰هزار مترمربع) و دومین مسجد بزرگ جهان در گنجایش (۵۰۰ هزار نفر) است. گنبد دارای دو پوشش است که در بالای ضریح قرار دارند: پوشش اول گنبد، سقف حرم است که مقعّر و مقرنس بوده و به آن قبّه می‌گویند و پوشش دوم بر فراز آن است که به آن گنبد گفته می‌شود. ارتفاع گنبد از طوق طلا کاری شده تا نوک گنبد، ۴۰/۱۶ متر و ارتفاع سر طوق گنبد، ۵۰/۳ متر است. بلندی ساقه تا ابتدای آجرهای زراندود، ۷۹/۴ متر است.[۱] در اطراف گنبد دو کتیبه وجود دارد. اوّلی در کمربند دور گنبد و در ارتفاع ۷۴/۶ متری در دو سطر به عرض ۹/۱ متر با حروف طلایی بر روی زمینه لاجوردی به خط ثلث جلی علیرضا عباسی است. در این کتیبه پیاده آمدن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد و توفیق وی در تزئین گنبد منور و طلا کاری مجدد در سال‌های ۱۰۱۰ه ش تا ۱۰۱۶ ه ش، شرح داده شده است.
تصویر بالا نمایی از گنبد حرم مطهر امام رضا (ع) است.
