خاتم کاری یکی از هنرهای اسلامی است که در تصویر نمونه ای از آنرا ملاحظه می فرمایید. خاتم کاری جزئی از هنر صنایع دستی محسوب می شود. هنر اسلامی یا هنرهای مسلمانان به بخشی از هنر اطلاق میشود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. هنر اسلامی یکی از دورانهای شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری درعرصه هنری بهشمار میآید. هرچند ممکن است این هنرها در مواردی با تعالیم و شریعت اسلام انطباق نداشته باشد ولی تأثیر فرهنگ اسلامی و منطقهای در آن بهخوبی نمایان است. در ادامه توضیحاتی در مورد صنایع دستی و یکی از زیرشاخه های آن، یعنی خاتم کاری توضیحاتی داده می شود.
صنایع دستی نوعی کار است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته میشود. معمولاً این کلمه به روشهای سنتی ساختن کالاها اطلاق میگردد. استادکاری مخصوص هر یک از این موارد مهمترین ملاک است. چنین چیزهایی اغلب از لحاظ فرهنگی و یا مذهبی فوق العاده هستند. لوازمی که بصورت تولید انبوه و یا با ماشین آلات مختلف ساخته میشوند جزء صنایع دستی نیستند. همانطورکه گفته شد، خاتم کاری یکی از زیرشاخه های صنایع دستی است. خاتمکاری از هنرهای ظریفه و صنایع دستی ایران است که سابقه و ریشهای کهن دارد. اوج شکوفایی و تکامل این هنر در دروان صفویه بود، دراین دوران از گوشه و کنار ایران هنرمندان به اصفهان، پایتخت آن زمان آمدند و هنرهای فراموششده این کشور ازنو پایهگذاری شد و هنرمندان ضمن فعالیت در رشتههای خاتمکاری، منبتکاری، کاشیکاری و گرهچینی، به ترمیم و ساختن ساختمانها و آثار گذشته و بارگاهها و اماکن مقدس تشویق و ترغیب شدند. بعدها در زمان قاجاریه به علت عدم توجه به هنرها این هنر نیز همانند سایر هنرها از درجه اعتبار و اهمیت افتاد و استادان و هنرمندان این رشته دراین دوران در بدترین و سختترین شرایط زندگی میکردند. هنر خاتمسازی بعد از انقلاب اسلامی در کارگاه خاتمسازی وزارت فرهنگ و هنر سابق تحت نام جدیدی با وابستگی به وزارت فرهنگ و آموزش عالی ادامه یافت و از آن زمان تاکنون سمت وسوی طرحها تغییر یافته و با حذف طرحهای خارجی توجه بیشتری به سنتگرایی معطوف یافته و از آن به بعد خط و نوشته وارد خاتم شد.
هنر اسلامی - صنایع دستی - خاتم کاری - اشیاء زینتی - 11