تذهیب را می توان مجموعه ای از نقشهای بدیع و زیبا دانست که نقاشان و مذهبان برای هرچه زیباتر کردن کتابهای مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی، دیوان اشعار، جُـنگهای هنری و قطعه های زیبای خط به کار می برند. استادان تذهیب این مجموعه های زیبا را در جای جای کتابها به کار می گیرند تا صفحه های زرین ادبیات جاودان و متون مذهبی سرزمین خود را زیبایی دیداری ببخشند. بدین ترتیب است که کناره ها و اطراف صفحه ها، با طرحهایی از شاخه ها و بندهای اسلیمی، ساقه، گلها و برگهای ختایی، شاخه های اسلیمی و گلهای ختایی و یا بندهای اسلیمی و ختایی و ... مزین می شوند. پیشینه آذین و تذهیب در هنر کتاب آرایی ایران، به دوره ساسانی می رسد. بعد از نفوذ اسلام در ایران، هنر تذهیب در اختیار حکومت های اسلامی و عرب قرار گرفت و «هنر اسلامی» نام یافت.
از طرز تذهيب و آرايش قرآنهائيكه قبل از اين زمان تدوين گرديده اطلاع چنداني در دست نيست ولي شايد بتوان تاريخ آرايش و تذهيب قرآن را همزمان با نوشتن آن دانست به اين معني كه نخست به منظور تعيين سر سوره ها، آيه ها، جزوه ها و سجده ها آن را به نوعي تزئين مي نموده اند. رفته رفته علاقه مفرط مسلمانان به قرآن و همچنين عشق به تجمل، هنرمندان را بر آن داشت تا در تذهيب آن دقت بيشتري بكار برند و در نتيجه اين آثار از صورت سادگي بيرون آمد و جنبه تزئيني به خود گرفت شروع سوره و اسم آن را هم به قلم زر مي نوشته اند و نقطه هاي حروف را با رنگ قرمز و سبز يا زعفران و آب طلا مشخص مي نموده اند. محل حزب و ساير علامات هم به همين شيوه مزين شده اند. از تغييراتي كه در طرز تذهيب و آرايش قرآن و كتاب حاصل گرديده اين است كه اشكال هشت گوش و ستاره هاي دوازده پر به صورت مركب يا مجزا از هم بر سر لوح ها ديده ميشود، و نيز ستاره هاي آبي رنگ و گلهاي پرپر كوچك براي تزئين بكار ميرفته است. سر سوره ها نسبتاً پهن و با خط كوفي روي زمينه لاجوردي با شاخ و برگ درشت نموده شده است. در حواشي قرآن نيز گاهي نقش تزئيني از طرحهاي اسليمي ديده ميشود كه از حيث رنگ آميزي بسيار جالب ميباشد. علاوه بر رنگ طلا از الوان ديگر چون آبي، قرمز، سبز و پرتقالي نيز استفاده ميشده است. روي هم رفته در اين دوره صنعت تذهيب به اوج كمال و ترقي خود رسيده است.این نمونه نسخه ی خطی، خوشنویسی باستانی و تزئینات قرآن می باشد که در زمان امپراطوری عثمانی تهیه شده است.
شما میتوانید با مراجعه به اینجا عکس های بیشتری از تذهیب نسخه های قدیمی قرآن را ببنید.
