پیشینه قلمزنی به زمان سکاها یا سیتها نسبت داده میشود که نژاد آریایی داشتند.قلم زنی عبارت است از تزیین و کندن نقوش بر روی اشیای فلزی به ویژه مس، طلا، نقره، برنج و یا به عبارت دیگر ایجاد خطوط و نقوش به وسیله قلم با ضربه چکش و بر روی اجسام فلزی. قلمزنی یکی از رشتههای هنرهای سنتی ایران است که در دستهبندی، در رده هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار دارد. امروزه برای قلمزنی نخست داخل یا زیر ظرف یا سینی مورد نظر را که معمولاً از جنس نقره یا طلا است از محلول قیر و گچ پر میکنند تا سروصدای قلم کمتر به گوش برسد و همچنین مانع از سوراخ شدن ظرف در حین کار شود. سپس نقش مورد نظر را روی ظرف رسم کرده و قلم مناسب را انتخاب کرده و روی سطح ظرف قرار میدهند و با چکش بر انتهای قلم میکوبند تا شیارها و نقشها با تغییر شدت ضربه روی ظرف ایجاد شوند. قلمهای این هنر متنوع هستند و نامهای خاص خود را دارند مانند قلم سایه و قلم نیمبر. پس از ایجاد نقشها، قیر را جدا میکنند و روی شیارها گرده زغال میریزند و روی ظرف را با روغن جلای سیاه میپوشانند. به این ترتیب نقشهای قلمزده شده به شکل خطهایی تیره و مشخص دیده میشود. دو سبک اصلی در قلمزنی ایران مطرح است که عبارتند از سبک تبریز و سبک اصفهان. در سبک تبریز برای حرکت قلم و انجام قلمزنی از حرکت و فشار مچ دست استفاده میشود و در سبک اصفهان از ضربات چکش. به همن سبب قلم تبریز صاف و کم عمق است ولی قلم اصفهان عمیقتر میباشد. قلم زنی در اصفهان نیز در دو سبک مجزا میباشد که به نامهای قلم ریز و فلم زنی برجسته شهرت دارد. هنر قلم زنی از صنایع دستی و زیرمجموعه ای از هنرهای اسلامی است.
هنر اسلامی یکی از دورانهای شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری درعرصه هنری به شمار میآید. هر چند ممکن است این هنرها در مواردی با تعالیم و شریعت اسلام انطباق نداشته باشد ولی تأثیر فرهنگ اسلامی و منطقه ای در آن به خوبی نمایان است.هنر اسلامی یا هنرهای مسلمانان به بخشی از هنر اطلاق میشود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. در تصویر فوق نمونه ای از این هنر قلم زنی را مشاهده می کنید که از هنرهای اصیل اسلامی و ایرانی محسوب می شود. نمونه ای از این هنر را که اثر استاد منصور حافظ پرست است در تصویر می بینید.
بیوگرافی استاد حافظ پرست را از زبان خود ایشان بخوانید! منصور حافظ پرست مودّت هستم. بیست و هشتم شهریور ۱۳۲۴ در محله شیش خیابان مسجدسید اصفهان در خانوادهای هنرمند بدنیا آمدم. از کودکی حدوداً از ۶ سالگی مرحوم پدرم، استاد رجبعلی حافظپرست، مرا به کارگاه خود در سرای تحدید ( برج جهان نمای فعلی) میبرد. وقتی دوران ابتدایی را در دبستان ایران محله درب کوشک و دبستان محمدرضا شاه محله قبله دعا تمام کردم به خواسته پدرم به کارگاهش رفتم و تمام وقت به قلمزنی مشغول شدم. در سال ۱۳۴۶ برای ادامه تحصیل اقدام کردم و در دبیرستان شبانه سعدی موفق به اخذ دیپلم ریاضی شدم. در سال ۱۳۵۰ در بانک رفاه کارگران استخدام شدم اما در مواقع غیراداری همچنان هنر قلمزنی را ادامه میدادم. بیشترین علاقه من به سبک قلمزنی دوره صفوی ( خط، اسلیمی و ختائی) است. کارهای مشبک را هم به نحو مطلوب انجام میدهم. از بهترین آثاری که ساختهام یکی قلمزنی محراب سلطان محمد خدابنده ( اولجایتو) مسجد جامع اصفهان است که فعلاً در اداره راه و شهرسازی اصفهان میباشد و دوم، سنگابی موسوم به سنگاب امامحسین(ع) است که در کاخ موزه سعدآباد نگهداری میشود. همچنین من ساخت دستگاههای نجومی مثل اسطرلاب، کره سماوی و ذات الحلق را هم احیا کردم. تاکنون در چند نمایشگاه خارج از کشور نیز شرکت کردم که معتبرترین آنها نمایشگاه هلسینکی کشور فنلاند بود.
هنر ایرانی (قلم زنی)، گلدان برنجی مشبک، اثر استاد منصور حافظ پرست -102