مینیاتور در لغت به معنی کوچک تر نشان دادن است و مخفف شده کلمه فرانسوی «مینی موم ناتورال» است که حدوداً از دوره قاجاریان در زبان فارسی امروز مصطلح گردید. نقاشی مینیاتور که به اعتقاد اکثر محققان در ایران تولد یافته و بعد به چین راه برده است، از دوره مغول به صورت تقریباً کامل تر به ایران بازگشته و هنرمندان ایرانی، تلاش بی شائبه ای را در تکمیل و توسعه آن صرف کرده اند. نقاشی مینیاتور از جمله هنرهایی است که قابلیت به تصویر درآوردن تمامی طبیعت را در قالبی کوچک دارد. مینیاتوریست، هنرمندی است که آن چه را خود می اندیشد، یا می پندارد که بیننده علاقمند به دیدن آن است، تجسم می بخشد و لزوما تابع مقررات و قوانین حاکم بر فضای نقاشی نیست. مکاتب نقاشی مینیاتورهای ایرانی، از اولین قرون بعد از اسلام آغاز شده است. نقاشی مینیاتور ایرانی در قرون اولیه بعد از ظهور اسلام، در ترکیب با خط عربی تداوم یافته و بهترین نسخه های قرآن کریم را هنرمندان مبتکر ایرانی نوشته اند و به تزئین و تذهیب مصحف شریف پرداخته اند. شیوه های نقاشی مینیاتور در ایران بسیار متنوع است. هر یک از استادان معروف نقاشی مینیاتور، تغییراتی در روش و شیوه هایی که قبل از خود متداول بوده، وارد نموده اند. این روشها را در طراحی می توان بطور کلی به سه دسته تقسیم کرد: طراحی مینیاتور رنگی، طراحی مینیاتور بدون رنگ و طراحی مینیاتور سفید قلم. نمونه ای از طراحی مینیاتور رنگی را در تصویر ملاحظه می کنید که اثر استاد بهزاد است.
استاد حسین بهزاد متولد 1273 هجری شمسی در تهران است. پدر وی، از قلمدان سازان و نقاشان آبرنگ بسیار زبردست و ماهر زمان خود بوده است. از سن هفت سالگي و به امر پدر در كارگاه قلمدان سازي ملا علي قلمدان ساز به كار مشغول شد. پس از چندي پدر و پدربزرگش هر دو به مرض وبا درگذشتند و حسين بهزاد دوران كودكي و نوجواني سخت و طاقت فرسايي را پشت سر گذاشت. فقر اقتصادي توأم با فشارهاي زايد الوصف ناپدري اش زندگي را سخت به كامش تلخ مي كرد. چند ماهی به مدرسه (شرف مظفر) رفت . اما از آن جایی که مدرسه دور بود و او به درس خواندن علاقه نداشت ، مدرسه را رها کرد و شاگرد حجره قلمدان سازی شد . گاهی نان خالی هم گیرش نمیامد و مجبور بود گرسنه بخوابد. اما عشق به طراحی و نقاشی او را زنده نگاه میداشت. خودش میگوید : «همیشه مداد و کاغذ توی جیبم بود». گاهی نصف شب، در نور مهتاب نقاشی میکرد. بدون شك در مينياتور قرن ما، يك استاد از جهت قدرت طرح و رنگ آميزي وجود دارد كه او حسين بهزاد هنرمند ايراني است. استاد، دارای شهرت جهانی بود و هنر مینیاتور را به اوج خود رسانید و بی جهت نیست که به ایشان، لقب "شاعر رنگ ها" را داده اند! استاد حسین بهزاد نقاش و مینیاتوریست نام آور ایرانی، در 21 مهر سال 1347 در سن 74 سالگی در تهران درگذشت. «ژان كوكتو» نويسنده و هنرمند معروف فرانسوي دربارۀ ایشان می گوید: «بهزاد پيغمبر افسونگري است از مشرق زمين داستانسرا! اگر هميشه مشرق زمين به قصههای هزار و يك شب و كاخهاي طلايي و كنيزكان زيبايش براي ما داستانها ميگفته، اين بار، مردی با موهای سفيد و چشمان با نفوذ و اندامی با خط ها و رنگهايش اشكال افسون كننده در مقابل چشمان ما گسترده است».
هنر ایرانی - شاهکار مینیاتور فارسی - استاد حسین بهزاد - موسی و شبان - ۱۷۶