معماری در جهان اسلام یکی از بزرگترین جلوههای ظهور یک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار میرود. از لحاظ تاریخی معماری اولین هنری بشمار میآید که توانست خود را با مفاهیم اسلامی سازگار نموده، از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. معماری اسلامی بعنوان یکی از موفقترین شیوههای معماری در تاریخ معماری جهان قابل بازشناسی است. در یک نگاه جامع نگر میتوان پیوستاری ارزشمند و پویا را در بناهای اسلامی باز شناسی کرد که موجب شده تمامی آنها در قالبی واحد با عنوان معماری اسلامی در کنار یکدیگر قرار گیرند. هنر اسلامی یا هنرهای مسلمانان به بخشی از هنر اطلاق میشود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. هرچند ممکن است این هنرها در مواردی با تعالیم و شریعت اسلام انطباق نداشته باشد ولی تأثیر فرهنگ اسلامی و منطقهای در آن بهخوبی نمایان است. هنر اسلامی یکی از دورانهای شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری در عرصه هنری بهشمار میآید و شامل انواع متنوعی از هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سرامیک و مانند آنها میشود. هنر اسلامی هنری نیست که فقط به آیین اسلام ارتباط داشته باشد. اصطلاح «اسلامی» نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمانی که در سرزمینهایی که آیین اسلام در آن رواج دارد نیز اشاره میکند. هنر اسلامی غالباً عناصری سکولار را که توسط برخی از علمای اسلامی حرام شمرده نشده را نیز دربرمیگیرد. همچنین به آن دسته از مفاهیم و موارد هنری که در درون جوامع اسلامی تحت تأثیر عوامل منطقهای و فرهنگ بومی به وجود آمده است نیز هنر اسلامی گفته میشود.
در دوره اسلامى بتدريج هنر کاشىکارى همانند آجرکارى و گچکارى با شيوه جديد آغاز شد و در تمام ادوار اسلامى کاربرد ويژهاى يافت. در ادوار اسلامى بناهاى بسيارى مانند مساجد، مدارس، مقابر، کاخها، حمامها و حتى پلها به انواع کاشىکارى مزين شده و از اواخر قرن چهارم هجرى به بعد کمتر بنايى يافت مىشود که با کاشى تزئين نشده باشد. انواع کاشى عبارتند از کاشى يک رنگ، کاشى معرق، کاشى هفت رنگ و کاشى طلايى. هنر کاشی کاری در ایران قدمتی چندین هزار سال دارد. اگر آجر های لعاب دار دوران باستان را نخستین کاشی های ایرانی بدانیم قدمت هنر کاشی کاری درایران به اواخرهزاره ی چهارم ق. م می رسد. در چند هزار سال پیش برای تزئین بناها در روم قدیم و یونان باستان استفاده از نوعی کاشی به نام موزاییک متداول بوده است. سرامیک کاری قرار دادن موزاییک های کوچک (قطعات سفالی، کاشی و …) به رنگ های مختلف در جوار یکدیگر و شکل دادن به آنها می باشد که در نتیجه آن نقشی به وجود می آید.
معماری اسلامی - نمایی ازطرح کاشی های استفاده شده در دیوارها، سقف ، گنبد، مناره برای دکوراسیون مساجد و ساختمان ها در جهان اسلام - 95