هنر اسلامی به ویژه معماری اسلامی بر پنج بایهٔ مردم واری، خودبسندگی، پرهیز از بیهودگی، بهرهگیری از پیمون (مدول) و نیارش و درون گرایی نهاده و بی شک هنرمندان مسلمان ایران بیش از از دیگران بدانها پای بند بودهاند. معماری اسلامی بعنوان یکی از موفقترین شیوههای معماری در تاریخ معماری جهان قابل بازشناسی است. در یک نگاه جامع نگر میتوان پیوستاری ارزشمند و پویا را در بناهای اسلامی باز شناسی کرد که موجب شده تمامی آنها در قالبی واحد با عنوان معماری اسلامی در کنار یکدیگر قرار گیرند. تصویری که ملاحظه می فرمایید، نمایانگر هنر معماری اسلامی و ایرانی می باشد که کاشی کاری زیبای آن فوق العاده است.
کاشی از لحاظ تاریخی پنجمین شیوه اساسی و بنیادی در تزئینات ساختمانهای آبده یی و ساختمانهای عادی میباشد. استفاده از این شیوه در معماری اسلامی بسیار رایج است و طرحهای جالب، جلو رشد و کشف تزئینات خشتی و گچی را گرفت و همه علاقمند تزئینات با کاشی شدند. استفاده از کاشی به نحوی که روی دیوار را کاملا بپوشاند اولین بار در قرن ۱۳ و در قونیه به کار رفته است. کاشی کاری بصورت هنر تزئینی در کشورهای اسلامی به اوج شکوفایی خود رسید و یکی از ویژگیهای برجسته معماری اسلامی به شمار میرود. کاشیهایی که برای تزئین عمارات به کار میرود عموما سه نوع بوده که ذیلا توضیح میگردد.
الف: کاشی معرق: با تلفیق تکههای کوچک گوناگون ساخته میشود که به اساس طرح اصل یکایک تراشیده میشود ودر جای معین آن نصب میگردد.
ب: کاشی معقلی: دارای طرحهای هندسی است واز تلفیق اشکال هندسی ساخته میشود.
ج: کاشی مشبک: بصورت شبکه شبکه و ایجاد منافذی در بین کاشی ها.
د: کاشی گره: گِرِهچینی یکی از شاخههای هنر معماری و کاشی کاری سنتی است که اساتید این هنر از کنار هم چیدن الات و لغات مختلف بر اساس طرح مدنظر خود با استفاده از کاشی،اجر و یا سایر مواد نقشهای هندسی تزئینی درست میکنند.
ه: کاشی خشتی (هفت رنگ): از تلفیق خشتهای ظریف لعاب دار که هریک از آنها بخشی از طرح کلی را در بر دارد ساخته میشود واز قرن پنج قمری با گسترش و پیشرفت سایر شاخههای هنر اسلامی کاشی کاری نیز ترقی بیشتر کسب نمود.
هنر کاشی کاری در ایران قدمتی چندین هزار سال دارد. اگر آجر های لعاب دار دوران باستان را نخستین کاشی های ایرانی بدانیم قدمت هنر کاشی کاری درایران به اواخرهزاره ی چهارم ق. م می رسد. در چند هزار سال پیش برای تزئین بناها در روم قدیم و یونان باستان استفاده از نوعی کاشی به نام موزاییک متداول بوده است. سرامیک کاری قرار دادن موزاییک های کوچک (قطعات سفالی، کاشی و …) به رنگ های مختلف در جوار یکدیگر و شکل دادن به آنها می باشد که در نتیجه آن نقشی به وجود می آید.
معماری اسلامی - نمایی از کاشی های استفاده شده در دیوارها، سقف ، گنبد، مناره برای دکوراسیون مساجد و ساختمان ها در جهان اسلام - 74